Аучы яз көнендә Карлыгачны атып үлтерде. Бу бәхетсезлек Карлыгачның үлүе илә генә бетмәенчә, бичараның артында ике-өч баш яңа гына йомыркадан чыккан Балалары калды.
Мескен Балачыклар аянычлы вә җан авырттыра торган тавышлары илә черелдәп, уянмас йокыга киткән аналарыны уятырга тырышалар иде.
Бу хәлне, бу күренешне караган Кешенең, никадәр таш йөрәк булса да, җаны ачыр вә шәфкать каннары кайнарлык иде.
Берзаман Төлке, бу ятимнәрнең оясына якын килеп, шул оя яныннан үткән һәрбер Коштан бу үксезләргә мәрхәмәт итүләрен сорап, суфиланып утыра иде.
Югары, күренер-күренмәс әйләнеп очкан Тургайга карап: «И син, Тургай! Юкка буш һаваларда канат талдырып әйләнгәнче, бу атасыз-анасыз Балаларга игенлекләрдән, кырлардан бер-ике бөртек орлык булса да китереп бирсәң, нинди савап булыр иде!» — дия иде.
Шул тирәдә генә йөргән бер Чәүкәгә дә: «И Чәүкә дус! Синең балаларың әллә кайчан үсеп зур булдылар, инде алар үзләре дә үзләренә җитәрлек азык таба алырлар. Син инде менә бу тәрбиячеләре булмаган Карлыгач балаларына ана бул, аларны җылы мамыгың илә җылыт».
Шуннан пырхылдап очкан Чыпчыкка да: «Юкка чырылдап, пырхылдап йөргәнче, күз алдындагы бәхетсез Кошчыкларга Чебен, Чикерткә аулап ашатсаң, хисапсыз әҗерләр алыр идең. Анасызларга ана булып торсаң, боларның анасызлык кайгыларын оныттырыр идең», — дия иде.
Әлхасыйль, көннәр үтә. Белмим, Төлкенең нәсыйхәтләрен тыңлаучы булдымы, юкмы? Әмма баягы ятим Кошчыклар, ачлык, сусызлыкта тыныч утыра алмыйча, берзаман Төлкенең авыз төбенә үк егылып төштеләр. Хәзер без карыйк: Төлкенең сүзе илә фигыле арасында нинди мөнәсәбәт бар икән? Төлке үзенең авызына төшкән бичара Кошчыкларны кычкыртып, черелдәтеп ашады да китте.
***
Укучы! Исең китмәсен, кем ки яхшылык хакында сөйләп, Кешеләрнең колагын тондырса, бел ки, ул Кеше икенче берәүнең кесәсеннән генә яхшылык итәргә яратучы буладыр.
Ул яхшы белә ки: аның үзенә ул яхшылыктан бер тиен дә зарар килми, әмма үз өлешенә бер изгелек итәргә тугры килсә, ул бөтенләй ушбу Төлке кеби буладыр.
(Чыганак: Тукай Г. Сайланма әсәрләр: шигырьләр, поэмалар һәм чәчмә әсәрләр. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2003. – 480 б.).
