Сез, и чалмалылар, безне буңа дик итдеңез игъфал,
Вә тәхсыйли дә тәгълими сәрасәр итдеңез иһмаль.
Гасырлар кичде мәрзая өфермәклә, төкермәклә;
Языб ялган догаларны вә яхуд ачдыңыз сез фал.
Безә күстәрдеңез һиммәт, йөреб ашларга кәл әнгам;
Сарылыб әклү шөрбә сез, гомумән улдыңыз әккял.
Идеб мәсҗедләри базар, гавамә сатдыңыз әгъмал;
Сатыб гокъбаи дөньяйа, хәкыйкать улдыңыз бәкъкал.
Сезең әүлядыңыз сездән хәрыйслык алдылар мирас;
Ала карга кеби, сез җифәләргә улдыңыз дәллял.
Сезең вар гомереңез кичде хәсәдләрлә яныб һәрдәм;.
Нәдән, билмәм, бу рәсмә кальбеңез киберлә малямал.
Безә дин уларак гарзыйтдеңез һәр искелекләрне;
Языб иске яһүди кыйссаларны улдыңыз нәкъкал.
Халыкны аздырыб, яшь каһраманлардан идеб бизар,
Аларны күстәреб динсез, ниһаять, улдыңыз дәҗҗал.
Диләр: исламә кермәк хәзрәти солтаны микадо;
Сези дәгъвәт идәр дәргяһына — тиз варыңыз филхаль!
Күрең япун әһалисен, нәя маил имеш анлар,—
Сезең чапаныңызгамы вә яхуд динәми мәйяль?
Кәлең, бу фигъле хәйрә зәррә кодрәт вармыдыр сездә?
Бу көн ярдәм идәрме гыйльме мантыйк яки гыйльмелфал?
Такыр баш улмая тәклиф идәрмисез янә бунда?
Мыеклар шөйлә, кыркылсын, ки улсын юклыга мәйяль?
Бохарилар бохары бунда улсынмы хөкемфәрма?
Диермисез: бохарилык мөселманлыкка улсын дал?
Йитәр, инсаф идең, артык кәрәк инсаф, хәясызлар!
Япунлар да чапан кисен, диеп куптармаңыз җәнҗал.
Хәзерге әдәби телдә
Японияне мөселман итәчәк галим–голяма кайда?
Сез, и чалмалылар, безне моңарчы йокыда тоттыгыз;
Уку урынына вакытыбызны бушка әрәм иттегез.
Авыруларга ялган догалар укып, өшкереп-төкереп,
Ялган фал ачып, гасырлар китте үтеп.
Безгә зур эш күрсәттегез: ашка йөрдегез, хайван кебек
Ашау-эчүгә бирелеп, тыгындыгыз бирән кебек.
Халыкка намаз саттыгыз, мәчетләрне базар ясап,
Чын-чын сәүдәгәр булдыгыз, ахирәтне дөньяга сатып.
Балаларыгыз комсызлыкны сездән мирас итеп алдылар;
Ала каргадай, үләксәгә барырга өйрәтүче булдыгыз.
Сезнең бар гомерегез һәрвакыт көнчелектә янып үтте;
Нилектән, белмим, күңелегездә бу кадәр масаю бар.
Безгә «дин» дип һәртөрле искелекләрне тәкъдим иттегез;
Иске яһүд әкиятләрен күчереп язучылар булдыгыз.
Халыкны аздырып, яшь каһарманнардан биздереп,
Аларны динсез итеп күрсәтеп, дәҗҗал булдыгыз.
Япония патшасы микадо мөселман булырга тели диләр;
Сезне үз янына чакыра — бик тиз шунда китегез!
Күрегез япон халкын, нәрсәгә кызыгалар икән алар:
Сезнең чапаныгызгамы, әллә динегезгәме кызыгалар?
Уйлагыз: бу изге эшкә әз генә булса да көчегез бармы?
Бүген ярдәм итәрме мантыйк яки фал гыйльме?
Анда да такыр башлы булырга тәкъдим итәрсезме?
Мыеклар да юк дәрәҗәсендә итеп кырылсын, диярсезме?
Бохарлыларның сөреме анда да хөкем йөртсенме?
Бохарилык мөселманлык билгесе булсын, диярсезме?
Җитәр, инсаф кирәк, инсаф кирәк, оятсызлар!
Японнар да чапан кисен, диеп җәнҗал куптармагыз!
*Мантыйк — формаль логика.
(Чыганак: Тукай Г.М. Әсәрләр: 6 томда / Габдулла Тукай. — Академик
басма. 1 том: шигъри әсәрләр (1904–1908) / төз., текст., иск. һәм аңл.
әзерл. Р.М.Кадыйров, З.Г.Мөхәммәтшин; кереш сүз авт. Н.Ш.Хисамов,
З.З.Рәмиев. — Казан: Татар. кит. нәшр., 2011. – 407 б.)).
